[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W chwili odkrycia Ameryki pojawia siÄ™ ko-nieczność znalezienia czwartego Króla dla przedstawienia tego kontynentu In-dianina: udaje siÄ™ on do Jezusa z pojemnikiem (niosÄ…c ziarno kakao?), jak to widzi-my na obrazie z XV w.z klasztoru w Viseu w Portugalii kraju odkrywców.10.Gwiazda (nawiÄ…zujÄ…ca tu do Lb 24, 17) czÄ™sto pojawia siÄ™ przy opisachnarodzin ludzi sÅ‚awnych.Ta jednak, która pokazaÅ‚a siÄ™ Magom i ich prowadziÅ‚a,stanowi do dziÅ› zagadkÄ™.Badania astronomiczne nie doprowadziÅ‚y do żadnychwniosków.Teksty patrystyczne mówiÄ… o gwiezdzie, ale i o dziewicy (EwGruz),chÅ‚opcu (Orygenes, EwArab 7,2), aniele (anioÅ‚ zwiastuje również pasterzom) pro-wadzÄ…cym Magów oraz o innych znakach, które widzimy w Jaskini skarbów,w OpMag i z którymi spotykamy siÄ™ w legendach Å›redniowiecznych.Sprawa gwiaz-dy byÅ‚a o tyle żenujÄ…ca dla Ojców KoÅ›cioÅ‚a, że zwalczali oni astrologiÄ™, wtedybardzo popularnÄ….ZaczÄ™to wiÄ™c szukać innych rozwiÄ…zaÅ„, mówiono o astrologiidobrej i zÅ‚ej, a Tertulian stwierdziÅ‚, że astrologia byÅ‚a dobra aż do czasów Chrystu-sa, po Jego przyjÅ›ciu staÅ‚a siÄ™ czymÅ› zÅ‚ym (De idololatria 9, 1nn. szczególnie 7,CCL 2, 1954, 1107n.) TÅ‚umaczono też tekst inaczej: Magowie uznali swój grzechi przyszli do Jezusa.11.Dary potraktowano dość wczeÅ›nie w sposób symboliczny.Już Ireneusz( ok.202) podaje, że zÅ‚oto ofiarowano jako królowi, kadzidÅ‚o jako Bogu, mirrÄ™ w przewidywaniu Jego Å›mierci (Adv.haer.3, 9, 2) i ta wykÅ‚adnia staÅ‚a siÄ™ niemal-że obowiÄ…zujÄ…ca w literaturze patrystycznej aż do dziÅ›.Bywa jednak rozwijana:np.Fulgencjusz z Ruspe (VI w.) uważa, że dary mogÄ… sÅ‚użyć w polemice dogma-tycznej: mirra, np.przeciw manichejczykom, którzy nie wierzÄ…, że Chrystus umarÅ‚dla naszego zbawienia, kadzidÅ‚o przeciw arianom, uważajÄ…cym, że tylko BoguOjcu można skÅ‚adać ofiary, itd.(PL 67, 736n.).Podawano też wykÅ‚adniÄ™ moralnÄ…darów: oznaczajÄ… one wiarÄ™, nadziejÄ™ i miÅ‚ość; wiarÄ™, czystość serca; trzy sensyBiblii, itd.ByÅ‚y też interpretacje realistyczne: wg Å›w.Bernarda z Clairvaux zÅ‚otobyÅ‚o potrzebne ubogiej rodzinie, kadzidÅ‚o bo jaskinia cuchnęła, mirra dla wybi-cia znajdujÄ…cego siÄ™ w niej robactwa! ByÅ‚o także i anegdotyczne rozwiniÄ™cie zna-czenia zÅ‚ota: Maryja i Józef mieli otrzymać 30 srebrników, które zgubili, znalazÅ‚ jepasterz, który oddaÅ‚ je kapÅ‚anom; ci zaÅ› dali je Judaszowi za zdradÄ™ Jezusa.12.Legenda ta byÅ‚a też rozwiÄ…zywana w duchu nauki Zaratustry, gdzie jestmowa o narodzeniu siÄ™ wspomożyciela (saushyant) z dziewicy.Bliskie kontaktymieszkaÅ„ców Babilonu i %7Å‚ydów sprawiÅ‚y, że wiedzieli oni o nastrojach mesjaÅ„-ROZDZ.IV.EWANGELIE DZIECICSTWA346skich wÅ›ród %7Å‚ydów.Opowiadanie o przepowiedni Zaratustry (EwDzArab(L), o da-rach Jezusa, z których wydobyÅ‚ siÄ™ ogieÅ„ wskazujÄ… na usprawiedliwianie kultuognia.Czy jednak można twierdzić, za wieloma spoÅ›ród Ojców (Augustyn, Sermo201 in Eiph.; Leon W., Sermo 34 in Epiph.), że Magowie przyszli z wiarÄ… w Bó-stwo Chrystusa? Dane Ewangelii, np.dary (nawet kadzidÅ‚o, stosowane nie tylkow Å›wiÄ…tyniach, ale i na dworach) czy czasownik gr.proskunein (paść na twarz) niepozwalajÄ… na takie stwierdzenie, choć go też nie wykluczajÄ….13.Relikwie Trzech Króli miaÅ‚a znalezć Helena i przesÅ‚ać do Konstantynopo-la, stamtÄ…d miaÅ‚ je przewiezć do Mediolanu w IV w.Å›w.Eustorgiusz, bp Mediolanu(344-355), o czym opowiada jego Å›redniowieczny (XII w.) %7Å‚ywot, i od tego czasuzaginęły.Odkryto je w Å›redniowieczu i zÅ‚ożono w koÅ›ciele Å›w.Eustorgiusza w Me-diolanie w 1158 jak opowiada dzieÅ‚o Roberta de Thorigny.Ale równoczeÅ›nieMarco Polo opisuje ich groby, które widziaÅ‚ w Azji (por.Dodatek 2); podobnÄ…wiadomość podaje franciszkanin Oderyk z Pordenone, a w ormiaÅ„skim klasztorzeAmenaphrki%0Å„ miaÅ‚o siÄ™ znajdować ciaÅ‚o Gaspara (por.J.Saint Martin, Memoireshistoriques et géographiques sur l'Arménie, 2, Paris 1819, 428).Relikwie zabra-no z Mediolanu po zdobyciu i zniszczeniu miasta przez Fryderyka BarbarossÄ™w 1162 roku i przewieziono do Kolonii.Przewiezienie ich do Kolonii przemieniÅ‚osiÄ™ w pochód triumfalny i przyczyniÅ‚o siÄ™ do powstania kultu Trzech Króli w Euro-pie Zachodniej.PrzybyÅ‚y do Kolonii w 1164 roku i umieszczono je w katedrze Å›w.Piotra, która nastÄ™pnie zostaÅ‚a rozebrana i od 1249 r.do XIX w.budowano obecnÄ…katedrÄ™, która staÅ‚a siÄ™ ważnym oÅ›rodkiem pielgrzymkowym i centrum kultu TrzechKróli, a wiÄ™c i sztuki zwiÄ…zanej z Trzema Królami.Relikwie zÅ‚ożono w relikwia-rzu, wspaniaÅ‚ym dziele sztuki snycerskiej MikoÅ‚aja z Verdun.Rainold von Dassel,kanclerz Fryderyka Barbarossy i arcybiskup Kolonii, który je tam przywiózÅ‚, byÅ‚uprzednio kanonikiem w Hildesheim, stÄ…d tam też powstaÅ‚ oÅ›rodek ich kultu; tamteż powstaÅ‚a wielka historia Trzech Króli, dzieÅ‚o Jana z Hildesheim (1365-1375),cieszÄ…ca siÄ™ ogromnym powodzeniem.14.Kult Trzech Króli oddziaÅ‚aÅ‚ na różne dziedziny kultury, na malarstwo epizod z Trzema Królami byÅ‚ tematem takich arcydzieÅ‚, jak Pochód Trzech KróliBenozzo Gozzoli we Florencji, Adoracje Trzech Króli H.Boscha czy P.P.Ruben-sa.Stali siÄ™ oni patronami podróżnych, stÄ…d nazwy zajazdów: Pod Murzynem, PodgwiazdÄ…, Pod koronÄ….Ich imionami znaczy siÄ™ drzwi kredÄ… 6 stycznia K[C] M B(które jednak znaczyÅ‚y pierwotnie Christus mansionem benedicat niech ChrystusbÅ‚ogosÅ‚awi dom).ZwiÄ™cenie kredy w Trzech Króli ma inne pochodzenie: wtedywÅ‚aÅ›nie w koÅ›cioÅ‚ach zapowiadano Å›wiÄ™ta ruchome i ludzie notowali sobie ich daty.PowstaÅ‚o wiele zwyczajów ludowych, na których opisywanie nie ma tu miejsca,odsyÅ‚amy wiÄ™c do prac zawartych w Bibliografii.5.Cykl o Trzech Magach: B.POKAON MAGÓW347b.PokÅ‚on Magów (FrgUjg)(przekÅ‚ad i opracowanie Józef Reczek [ ])Fragment ujgurskiego apokryfu o pokÅ‚onie Magów w Betlejem znalezionyzostaÅ‚ w czasie II wyprawy do Turkiestanu Wschodniego (chiÅ„skiego), zorganizo-wanego w latach 1904-1905 przez berliÅ„skie Museum für Völkerkunde pod kie-runkiem Alberta von Le Coq
[ Pobierz całość w formacie PDF ]