[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Żaden z systemów nie jest wolny od wad i nie zadawala pracowników.Dlatego odsłania nowy obszar naukowych poszukiwań związanych z ocena indywidualnej zdolności do pracy zmianowej i selekcja pracowników pod tym kątem.Bardzo ważnym czynnikiem jest umiejętność edukacji pracowników w zakresie organizacji odpoczynku po pracy w nocy, ma to duże znaczenie praktyczne i ekonomiczne.Chronometryczne korelaty osobowości.Biorytmy a okresowe zaburzenia psychiczne Nieprawidłowości w funkcjonowaniu rytmów około dobowych pociąga za sobą różne konsekwencje.problemy zaczynają wówczas gdy ktoś zechce przystosować się do rytmu 24h a nie bardzo mu to wychodzi, może to być wynikiem braku przystosowania się zainteresowania się osoby synchronizatorami albo świadczyć o jakimś zakłóceniu na drodze przekazu sygnałów synchronizatorów do zegara biologicznego, czy nawet w funkcjonowaniu samego zegara.szczególny przypadek takiej nieprawidłowości stanowią choroby psychiczne.J.Waterhouse, D.Minors: 1939 przypuszczają, że wśród licznych postaci depresji, przynajmniej trzy z nich: okresowa depresja maniakalna, niektóre postacie depresji endogennej, okresowe zaburzenia psychiczne, maja związek z źle działającym zegarem biologicznym.Związek ten jest nie do końca jasny i dotyczy niewielkiego %.Zbadano i wykazano, że stany depresji i pobudzenia następują naprzemiennie.Gdy śledzono rytm temperatury ciała przez kolejne kilkanaście dni zauważono, ze godziny szczytu temperatury staja się progresywne coraz wcześniejsze.Gdy najwyższa temperatura pojawiła się zbyt wcześnie pacjentka wykazywała skłonności do stanów depresyjnych, a gdy za późno do stanów maniakalnych.Badacze wnioskują, że rytm temperatury wskazuje na przyspieszenie nie adekwatne do rytmu dobowego światła i ciemności.Cykl u tej pacjentki wynosił 21 h.I był zbyt szybki, żeby zrównoważyć go normalną wartością dobowa, u niektórych podatnych na lit obserwowano remisję objawów - podanie litu skutecznie opóźniło cykl.nadal nie wyjaśnione było dlaczego objawy depresji zależą od przyspieszenia bądź opóźnienie rytmiki temperatury ciała ?G.K.Kerkhof w 1986 twierdził, że u pacjentów z depresją dwubiegunową przyspieszenie o 6 h cyklu światła i ciemności okazało się skutecznym sposobem na przestawianie ich z fazy depresji w stan hipomaniakalny.w niektórych przypadkach stosowano naświetlania jaskrawym światłem - światło powoduje wydzielanie melaniny produkowanej przez szyszynkę.O roli tego gruczołu u ludzi niewiele wiadomo, u zwierząt gromadzi on info o długości trwania światła dziennego, by skutecznie kierować procesami rozrodczymi, wydzielana jest podczas snu i zmęczenia, przy braku aktywności, jest podawana niewidomym w celu ustabilizowania rytmiki snu i czuwania.Cyklafremia -pojawia się depresja w zimie i wiośnie.Depresja cofa się z latem, przyczyna - mała ilość światła - leczenie - fototerapia rano i wieczorem w stanach zaawansowanych.Ludzie cierpiący na zaburzenia związane z brakiem światła i zaburzenia rytmu około dobowego wyróżniają się jedynie od pozostałych tym, że są bardziej wrażliwi na brak światła dziennego od innych.Osobowościowe korelaty chronotypu poranności - wieczornościWielu badaczy spodziewając się, że na podstawie cech osobowości można przewidzieć poranność - wieczorność, skupiało się na analizie wymiaru intro i ekstrawersji.G.Matthews 1988 na podstawie swoich badań wnioskuje, ze istnieje raczej słaba tendencja ekstrawertyków do bycia typem wieczornym oraz tendencja introwertyków do wcześniejszego wstawania i wzrostu temperatury rano, natomiast u ekstrawertyków do osiągnięcia szczytu w późniejszej porze dnia.Ekstrawertycy wstają i kładą się znacznie później niż introwertycy więc są typami wieczornymiG.Matthews 1988 uważa, że skupienie się na ekstrawersji doprowadziło do lekceważenia innych cech osobowości, podczas gdy badania wskazują, ze także inne cechy pozwalają przewidzieć poranność - wieczorność.L.Mecacci 1986 stwierdził porównując skrajne typy poranne i wieczorne, że typy ranne miały wyższe wyniki w cesze neutyzmu a z wieczornością wiąże się psychotyzm.Związków pomiędzy chromnotypem i wymiarem introwersji i ekstrawersji należy szukać także na poziomie subczynników ekstrawersji, którymi wg Eysencka są pobudliwość i towarzyskość.Badaczy interesował też neurotyzm i psychotyzm L.Mecacci 1986 doszedł do wniosku m, że poranność wiąże się z neurotyzmem a wieczorność z psychotyzmem, lęk wiąże się z wieczornością.nie ma takiej cechy,osobowości, którą można by identyfikować z porannością - wieczornością Badacze spodziewają się, że gdyby udało się określić elementy struktury osobowości odpowiadające typom rannym i wieczornym, można byłoby np.przewidywać ich zdolności przystosowania się do pracy zmianowej, czy pracy w zawodach wymagających przekraczania stref czasowych.Na takim założeniu jest opartyKwestionariusz Typów Rannych - wieczornych J.A.Horne'a i O.O'stberga.Z ang.MEQ, podstawą konstrukcji jest założenie, że typy poranny i wieczorny, to bieguny, na których można określić położenie wyników badanych osób.MEQ pozwala ustalić dla każdej jej chronotyp i w związku z tym - wyznaczyć optimum funkcjonowania jednostki w rytmie około dobowym.Polska wersja zaproponowana przez J.Terelaka 1993 stanowi podobnie jak MEQ kwestionariusz samooceny.Pytania są dotyczą zwyczajowych godzin wstawania i układania się do snu, preferowanych pól aktywności fizycznej i umysłowej, oraz subiektywnego poczucia gotowości do podjęcia działania po przebudzeniu i przed pójściem spać.pytania nie są jednorodne, odpowiedziom w skali czasowej odpowiadają minuty.w badaniach nad polska wersją przebadano 177 os.W 3-ch gr.Zawodowych: 47-kierowców PKS, 66-ciu pilotów wojskowych i 64 - studentów.w celu sprawdzenia stabilności studentów - przebadano 3 x w odstępach 1 i 7 m-cy.oprócz kwestionariusza MEQ, badani wypełniali Inwentarz Osobowości Eysencka w opr.Chojnowskiego i kwestionariusz temperamentu Strelaua.wyniki były zadawalające, lepsze od zachodnich., wnioskowali, że rozkład jest we wszystkich grupach normalny
[ Pobierz całość w formacie PDF ]