[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.BODZISZEK Geranium (bodziszkowate Geraniaceae)Większość gatunków bodziszków jest przypuszczalnie niejadalna.Jedynie korzeń bodziszka porozcinanegoGeranium dissectum, występującego głównie na pd.Polski, na przychaciach i przydrożach, był na Tasmaniigotowany i jedzony jak marchew.BORWKA Vaccinium (wrzosowate Ericaceae)Borówka czernica Vaccinium myrtillus rośnie u nas pospolicie w lasach różnych typów na glebach kwaśnych,najczęściej w borach iglastych.Ma niebieskie owoce o specyficznym mdłym, ale przyjemnym smaku.Aatwe dosuszenia jak rodzynki, dobrze konserwują się też w postaci soków i konfitur, wymagając mniej cukru od innychowoców.Wyborne smażone z cukrem.Po przysmażaniu nabierają aromatu, którego pozbawione są surowerośliny.Cenna roślina lekarska.Zwieże owoce działają lekko przeczyszczająco, suszone używane są przeciwbiegunkom u dzieci.Napar z liści czernicy jest natomiast używany przy infekcjach dróg moczowych.Borówka bagienna (pijanica, łochynia) Vaccinium uliginosum występuje głównie w borach bagiennych i naobrzeżach torfowisk wysokich.Ma przyjemne w smaku owoce, podobne do czernicy, ale troszkę większe.Częstozainfekowane są grzybem powodującym upojenie podobne do alkoholowego.Przytrafiło mi się coś takiegoosobiście po zjedzeniu sporej ilości tych owoców koło Supraśla w Puszczy Knyszyńskiej.Nie było tonieprzyjemne.Jagody łochyni używane były i są przez Eskimosów i kilka plemion Indian pn.-zach.Ameryki,jedzone na surowo, mrożone lub suszone lub w przetworach, często dodawane do różnego rodzaju ciastek,jedzone z ikrą, olejem, cukrem, miodem, marynowane z ziemniakami, sałatą i kapustą albo jako materiał naocet.Borówka brusznica Vaccinium vitis-idaea wytwarza czerwone owoce, w smaku kwaśne, trochę jak żurawina.Wielki amerykański XIX wieczny pisarz Thoreau gotował je z cukrem na deser.Jedzona w krajach północnejEuropy, także i u nas sos z brusznicy podaje się do mięsa.Na Syberii była trzymana w wodzie w zimie, nabierawtedy lepszego smaku, jedzona aż do wiosny.Jagody brusznicy używane były i są przez Eskimosów i kilkaplemion Indian pn.-zach.Ameryki, jedzone na surowo, mrożone lub w przetworach, często dodawane doróżnego rodzaju ciastek i sosów, jedzone z ikrą, olejem, cukrem.Z liści można parzyć herbatkę, która wwiększych ilościach może być trująca (zawiera arbutynę).D%7łEM Z BRUSZNICY Owoce parzymy wrzątkiem.Część jagód zgniatamy tłuczkiem, by puściły sok, następniedorzucamy resztę.Można dodać obrane kawałki gruszek lub jabłek (w stosunku 1:4 do masy brusznic) i smażyćtak długo, aż owoce staną się szkliste.Potem przenosimy do słoików i pasteryzujemy.Dżem można teżosłodzić, dobierając ilość cukru do smaku.19/129 Borówka wysoka (amerykańska) Vaccinium corymbosum jest u nas coraz częściej uprawiana jako roślinaowocowa.Pochodzi ze wschodniego wybrzeża Ameryki Pn, z klimatu podobnego jak u nas.Jej owoce byłyczęsto jedzone przez Algonkinów i Irokezów.Jedli je na surowo, ale częściej suszyli w postaci ciasteczek lubdodawali do pemmikanu.BB WYKABRODAWNIK Leontodon (złożone Asteraceae)W naszym kraju występuje kilka gatunków z tego rodzaju.Pospolity jest jedynie występujący wszędzie natrawnikach, łąkach i pastwiskach brodawnik jesienny Leontodon autumnalis oraz rosnący na łąkach i murawachbodawnik zwyczajny Leontodon hispidus.Brodawnik jest jakby miniaturką mniszka lekarskiego i może być podobnie do niego używany.Jadalne sąmłode liście (starsze bardzo gorzkie).Z kwiatów można robić syrop i wino.BRODOBRZANKA MANNABRZOZA Betula (brzozowate Betulaceae)W całym kraju występują dwa gatunki drzew z tego rodzaju: brzoza brodawkowata Betula pendula (B.verrucosa) i b.omszona B.pubescens.Brzoza brodawkowata, i dawniej nie rozróżniana od niej b.omszona(dlatego będą omówione razem), były także w Polsce, ale szczególnie w Rosji, zródłem soku z pnia,pozyskiwanym masowo na przedwiośniu.Sok otrzymuje się w czasie pierwszych słonecznych wiosennych dni,przed rozwinięciem liści.Stosuje się trzy metody.Wwierca się do pnia rurkę albo robi się nacięcie w kształcielitery Y lub V , u dołu którego podkłada się słomkę lub rozłupaną gałązkę z wydrążonym rdzeniem, pod którypodkłada się naczynie albo wkłada się do naczynia (np.butelki) odgiętą gałązkę z obciętym wierzchołkiem(mającą wciąż połączenie z pniem), sok skapuje wtedy z gałązki jak z rury.Jedno drzewo daje zwykle kilkalitrów soku dziennie, zwykle 4 do 7.Pozyskiwanie soku ze zbyt dużej rany (szerszej niż 20 cm) zabija lub osłabiadrzewo.Sok brzozy zawiera zwykle 0,5-1% cukru (sacharozy).W butelkach jest sprzedawany na ulicachrosyjskich miast.Szybko się psuje w cieple (po 24 godz.), ale w niższej temperaturze (np.ok.10 C) można goprzechowywać przez kilka dni.Aby przefermentować go na napój alkoholowy najlepiej go zagęścić przezgotowanie (i odparowanie).Przez długie gotowanie udało mi się kiedyś otrzymać, z soku z kilku drzewzbieranego przez trzy dni, butelkę gęstego brązowego syropu przypominającego syrop klonowy (potem zrobiłemz tego pyszne wino).Amerykańskie gatunki brzozy były użytkowane w podobny sposób.Przy niedoborze sokuklonowego mieszano go z sokiem brzozowym, albo pozyskiwano sok brzozowy osobno.W przekazachludowych wielu narodów spożywanie soku brzozowego ma działanie oczyszczające i uzdrawiające.PRZEPIS NA WINO BRZOZOWEna butlę 5 litrową 100 l soku brzozowego,2-3 garście siekanych rodzynek, sok z 2 cytryn, drożdże winneSok gotujemy (odparowujemy) w dużym naczyniu przez kilka godzin, tak aby ze 100 l otrzymać 4,5 l syropu(zagęszczamy sok 20-25 krotnie).Sok możemy zbierać przez kilka dni z 5-7 brzóz.Jeśli zebraliśmy za małosoku, możemy go osłodzić cukrem (np.na 50 l soku pół kilo cukru).Kiedy przygotowaliśmy już pierwszy litrgorącego syropu, studzimy do temperatury 30 stopni, zalewamy nim rodzynki, dodajemy drożdże i cytrynę.Pozostawiamy w przykrytym naczyniu w temperaturze pokojowej.W ciągu kolejnych kilkudziesięciu godzinprzygotowujemy resztę syropu i po wystudzeniu dodajemy do naszej fermentującej mieszaniny.Po 2-3 dniachwlewamy wino do butli fermentacyjnej i pozostawiamy w ciepłym pomieszczeniu aż ustanie fermentacja (zwykleokoło 4 tygodnie)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]