[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W ten sposób interpretował Pasek patriotyzm i miłość do ojczyzny.Nie dostrzegał trudnej sytuacji kraju, nędzy ludzi i szerzącego się bezprawia, utożsamiał naród ze szlachtą.Myśli kategoriami przeciętnego szlachcica.Na samodzielną myśl krytyczną zdobyć się może więc nie dostrzega zznamion upadku, przyszłej katastrofy.Pasek pochwala ideały ziemiańskie, spokojne życie na wsi, pracę na roli w bliskości natury, ale ich nie realizuje.Ideały obywatelskie dostosowuje do włąsnych potrzeb.Obok pochwały kraju rodzinnego występuje bardzo krytyczny stosunek do innych narodów.Szwedów Pasek nazuwa narodem świńskim, Posjan - narodem jaszczurczym.Bohater Pamiętników bierze udział w życiu kościoła.Wzorzec sarmaty opisany przez Paska łączy w sobie wzorce religijne, świeckie, rycerskie.Wzorzec lecz nie ideał - bohater Pamiętników daleko bowiem do ideału w dzisiejszych rozumień tego pojęcia.Drugim poetą który pozostawi dorbek literacki, zaliczmy do nurtu literatury sarmackiej jest Wacław Potocki.Jego twórczość zyskała miano obywatelskiego sumienia narodu.Poeta pochodzi ze szlacheckiej rodziny ariańskiej, kształcił się w duchu patriotycznym i tolerancji religijnej.Z jego utworów wyłania się brawny obraz życia szlachecko - ziemiańksiego XVII wiecznej Rzeczpospolitej.W ierszu Nie rządem Polska stoi autor krytykuje panujący bałagan w Polsce.Nikt nie przestrzega ciągle zmieniających się praw.W kraju panuje prawo silnieszego, bogaci uciskają biednych.Magnateria wykorzystuje biednijeszą szklachtę, która żyje w nędzy.Sprawiedliwośc jest jedynie pustym dźwiękiem.Utwór Pospolite ruszenie jest scenką satyryczną która przedstawia jak szlachta zrywa się do walki z nieprzyjacielem.W obliczu bezpośredniego zagrożenia nikt do walki nie staje.Krytykuje poddaje tu poeta niezdyscyplinowanie, samowolę, pychę szlachecką.Nad ich postawą ubolewa Potocki także w wierszu pt.Zbytki polskie.Pogoń za bogactwem, zbytkami, rozrywką, egoizm, prywata, głupota to cechy polskiego szlachcica.Sarmatyzm określa się całość elementów tworzących kulturę szlachty ziemaińskiej w Polsce przedrozbioroej.Poeci baroku skrytykowali wady szlachty.Ale sarmatyzm był silną ideologią, oddziaływał więc na epoki późniejsze.Późniejsi pisarze jak Adam Mickiewicz, henryk Sienkiewicz docenili szlachtę i podawali ich zalety.lOmów rolę literaury oświeceniaa w dziele ratowania RzeczpospolitejlRefleksje nad sytuacją Rzeczypospiltej i propagandę postulatów stronnictwa poruszała publicystyka oświcenia.Do najważniejszych dzieł literatury reform zalicza się niewątpliwie Uwagi nad życiem Jana Zamojskiego.Stanisława Staszica.Ukazały się one anonimowo tuż przed rozpoczęciem sejmu cztreroletnniego i miały na celu poparcie i wzmocnienie w oczach opnii publicznej stronnictwa reform.Poszczególnym uwagom nadał autor tytuły np.: Edukacja, Władza wykonawcza, sądownicza.Według Staszica taki będzie naród jak wychowana młodzież głosi konieczność edukacji obywateli.Pisarz stawia na równość obywateli wobec prawa, jest za zniesiemiem liberum veto,.Staszic uważa że rząd powinien należeć do wszystkich.Według publicysty trzeba wytępić narodowe wady., które doprowadziły do upadku kraju.Takie rozważania snuje w Przeestrogach dla Polski.Stwierdza pisarz że Polsce potrzebna jest nowa konstytucja oraz sądu.Poglądy Hugo kOłątaja bliskie są często poprawkom Staszica.W utworze Do Stanisława Małachowskiego domaga się wolności dla chłopa.Ogromną popularność wśród dzieł ratowania rzeczpospolitej zdobył Katechizm o tajemnicach rządu polskiego Franciszka Jezierskiego.Autor krytykuje szereg wad ustrojowych Polski oraz walczy o równość między stanami(mieszczanem, chłopem, a szlachtą) Utwór napisany na zachodzie katechizm kompromituje instytucje feudalne, sarmatyzm i porusza róność obywateli.Nie tylko publicystyka zajmowała się problemami Rzeczypospolitej w okresie oświecenia.Wielką troskę o losy kraju przejawiali także pisarze i poeci między innymi Julian Ursyn Niemcewicz, który był posłem na sejm i brał czynny udział w jego pracach.Spośród jego dzieł szczególną rolę odegrała komiedia Powrót posła o chrakterze dydatktycznym i politycznym.Jej bohaterowie to przedstawiciele charakterystycznychh grup społecznych.Pierwszą grupę stanowi obóz postępowy i polityczny to Podkomorzy i Podkomorzyna, ich syn Walery oraz córka starosty Gadulskiego- Teresa.Ten obóz na pierwszym miejscu stawia losy ojczyzny, są wielkimi patriotami.Na przykładzie Podkomorzego Niemcewicz pokazuje jakie cechy Polaków są potrzebne.Drugi obóz egoistów to starosta Gadulski, jego żona starościna i fircyk szarmancki
[ Pobierz całość w formacie PDF ]