[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.B.Say (1767 - 1832)T.R.Malthus (1766 - 1834)David Ricardo (1772 - 1823)J.Ch.Simonde de Sismondi (1773 - 1842)Say - najwybitniejszy przedstawiciel ekonomii klasycznej we Francji.Z zawodu był wysokim urzędnikiem administracyjnym.Od roku 1819 został profesorem ekonomii w konserwatorium sztuk, a później w College de France.Say podjął się zadania usystematyzowania nauki Smitha.W 1803 roku ogłosił dzieło pt.: „Traktat o ekonomii politycznej”.6-tomowy, pełny kurs ekonomii ukazał się w latach 1828-1829.Teoria Say'a stworzyła pewien usystematyzowany wykład prawidłowości produkcji podziału w ustroju opartym na pracy najemnej i wolnym rynku.Zręby tego systemu zachowały się do dnia dzisiejszego w nauce ekonomii.W zakresie metod badawczych Say odstępuje od nauki Smitha.Nadaje ekonomi charakter ściśle teoretyczny, oddzielając ją od polityki gospodarczej.Programowo głosi konieczność oparcia badań ekonomicznych na doświadczeniu i obserwacji, faktycznie odrzuca jednak również m.dedukcji.W jego ujęciu ekonomia staje się nauką nomotetyczną, zajmującą się prawami rządzącymi produkcją, podziałem i konsumpcją bogactwa.Say zakłada, że zbadane i ustalone przez ekonomie polityczną prawa posiadają charakter naturalny, niezmienny i wieczny.Z tego względu ekonomia polityczna nie powinna się różnić od nauk przyrodniczych, ponieważ także zajmuje się obiektywnymi procesami gospodarczymi.Say porównuje naukę ekonomi do praw fizyki Newtona.Pisze, że podobnie jak prawa fizyczne, zasady nauki ekonomii nie są dziełem ludzkim, ale wynikają z natury rzeczy, nie ustanawia się ich, lecz się je odkrywa.Podobnie jak prawo ciążenia, prawa nauki ekonomii nie zamykają się w granicach jednego kraju, mają więc charakter uniwersalny.W trakcie systematycznego wykładu nauki ekonomii Say dzieli te naukę na 3 działy:lteorię produkcjillteorię dystrybucjillteorię konsumpcjilPodstawą teorii produkcji podziału jest teoria czynników produkcji.Proces produkcji pojmuje Say jako proces tworzenia i powiększania użyteczności.Odróżnia więc użyteczność dóbr materialnych i niematerialnych, które także zaspokajają określone potrzeby, tj.oświata, kultura, lecznictwo.Say rozszerza więc Newtonowskie porównanie pracy produkcyjnej.Każda praca tworząca i powiększająca użyteczność jest praca produkcyjną.Różnica między pracą tworzącą dobra materialne, a praca tworzącą wartości niematerialne polega jedynie na tym, że produkt pierwszy istnieje niezależnie od procesu pracy, a produkt 2 jest konsumowany w trakcie jej wykonywania i nie może być magazynowany.W przeciwieństwie do Smitha piszącego w okresie produkcji manufakturowej, Say tworzy w czasach produkcji przemysłowej.W uprzemysłowieniu i postępie technicznym widzi główną drogę prowadzącą do wzrostu bogactwa i upowszechnienia się dobrobytu.Spośród różnych gałęzi produkcji Say na pierwszym miejscu stawia przemysł.Uwidacznia się to także w przyjętej nomenklaturze - rolnictwo nazywa przemysłem rolnym, natomiast handel - przemysłem handlowym.Teoria wartości Say'aWedług Say'a źródłem wartości dobra jest jego użyteczność pojmowana w sposób obiektywny jako użyteczność danego typu dla społeczeństwa.Użyteczność stanowi górną granice wartości wymiennej dobra, czyli jego ceny.Natomiast dolną jej granice stanowią koszty produkcji.Koszty produkcji Say sprowadza do kosztów wynagrodzeń czynników produkcji: pracy, ziemi, kapitału.Każdy z nich świadczy komplementarne usługi niezbędne do procesu produkcyjnego.Produkcja to właściwie świadczenie usług.W związku z tym wszystkie czynniki są jednakowo ważne w wytwarzaniu dóbr.Usługa każdego z nich zostaje wynagrodzona: praca - płacą, kapitał - procentem, a ziemia - rentą gruntową.Say pierwszy w nauce ekonomii wprowadza procent jako wynagrodzenie za wartość wytwórczą kapitału.Podkreśla rolę przedsiębiorcy - pracowitego, aktywnego, wynalazczego kierownika produkcji.pełni on rolę czynną w organizowaniu procesów produkcyjnych.Nabywa usługi czynników produkcji, kooperuje je i organizuje procesy produkcyjne.Przedsiębiorca nie musi być jednocześnie właścicielem kapitału.Może on nabywać usługi produkcyjne tego czynnika produkcji, podobnie, jak nabywa usługi pracy i ziemi po zapłaceniu procentu.W zamian za swoją twórczą działalność, przedsiębiorca otrzymuje specjalne wynagrodzenie - dochód przedsiębiorcy, który jest częścią po Smithowsku pojmowanego zysku.Wysokość dochodu przedsiębiorcy zależy od jego talentów organizacyjnych i umiejętności wykorzystania zmieniającej się sytuacji rynkowej.Dochód przedsiębiorcy nie jest wynagrodzeniem odrębnego czynnika produkcji lecz wynagrodzeniem specyficznej, wysokowykwalifikowanej pracy przedsiębiorcy.Przedsiębiorca zarabia więc na równi z robotnikiem i każdy z nich otrzymuje odpowiedni ekwiwalent za oddaną do produkcji usługę.Teoria produkcji Say'a jest pochodną jego teorii podziału.Dochody poszczególnych czynników produkcji są wynagrodzeniem ich wkłady w proces produkcji wynagrodzenie to ma charakter ekwiwalentny.Ustala się w warunkach obiektywnych na rynku wg gry popytu i podaży.Say podkreśla, że niekiedy przedsiębiorcy przywłaszczają sobie część pracy robotnika
[ Pobierz całość w formacie PDF ]