[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Mimo indeterminizmu w skali makrofizycznej da sięprzewidywać zjawiska, ale tylko dlatego, Ŝe w tej skali (olbrzymie ilości zjawiskelementarnych) odchylenia neutralizują się, dzięki czemu moŜna mówić oprawidłowościach.Są to jednak prawidłowości natury statystycznej, natomiast cząstkielementarne wykazują przypadkowość - to prowadzi do probabilistycznych wniosków.W 1926 roku Heisenberg opracował zasadę nieoznaczoności, która wyjaśniała, Ŝe niemoŜna podać stanu, w jakim znajduje się jakikolwiek ustrój atomowy lub cząsteczkaelementarna.JeŜeli określimy połoŜenie elektronu, to nie ustalimy jego prędkości, jeśliustalimy prędkość, nie określimy połoŜenia.Dotąd sądzono się, Ŝe stan zjawiska określa jego przyszłość.A tu nie moŜna określićstanu.To wymaga holistycznego tłumaczenia organizmu.Atom jest pewną całościąwyŜszego rzędu, której nie moŜna składać z części, jest ona całością będącą czymśinnym niŜ sumą swoich elementów.Natura naszego umysłu wpływa na obraz świata, nauka jest w pewnym stopniusubiektywna.Einstein uzaleŜniał czas i przestrzeń od obserwatora.Wniosek tenpozwalał twierdzić, Ŝe zjawiska duchowe są realne, zaś materialne niepewne, np.Eddington twierdził, Ŝe „umysł jest pierwszą i najbezpośredniejszą rzeczą w naszymdoświadczeniu, wszystko inne jest tylko dalekim wnioskiem”.Zdaniem realistówistnieje świat realny, który trzeba dopiero odkryć.Te formułowane twierdzenia orazhipotezy znalazły oddźwięk na przykład w filozofii przyrody Whitehead'a i pluralizmieHartmanna.1392.GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE FILOZOFIIWSPÓŁCZESNEJ2.1.Immanuel Kant (1724-1804)Kant urodził się w Królewcu.Jego rodzina pochodziła ze Szkocji.Ojciec byłsiodlarzem, matka, poboŜna protestantka, przyznawała się do związków z kierunkiempietystycznym, który kładł główny nacisk na religijność wewnętrzną i wznowił uznaniedla czynu.Na Uniwersytecie Królewieckim Kant studiował Wolffa i fizykę Newtona.W22.roku Ŝycia zaczął pracować jako guwerner w bogatych domach szlachty pruskiej,zdobywając przy tym ogromną wiedzę.W roku 1755 pojawił się na uniwersytecie jakodocent geografii, psychologii i filozofii oraz autor dzieła zawierającego teoriękosmologiczną.Mimo sławy, jaką uzyskał dzięki pracy w dziedzinie fizyki i geografii,do 46.roku Ŝycia pozostał docentem, utrzymując się z głodowej płacy zastępcybibliotekarza.W 1770 roku objął katedrę.Resztę Ŝycia przeŜył w odosobnieniu, jegoprace nie budziły zainteresowania władzy, wyjąwszy dzieło o religii, które zostałoskrytykowane przez rząd pruski.2.1.1.PismaLiczne pisma Kanta pisane są niezmiernie chaotycznie i bardzo trudnym językiem -doszło do tego, Ŝe w XIX wieku Krytykę czystego rozumu przetłumaczono na „zwykłyjęzyk niemiecki”.Jego największymi dziełami (poza juŜ wspomianym) są: Krytykapraktycznego rozumu; Krytyka władzy są dzenia; Prologomena do wszelkiej przyszłejmetafizyki, która bę dzie mogła wystą pić jako nauka; Religia w granicach samegorozumu.2.1.2.OntologiaW świecie istnieją rzeczy same w sobie (Ding an sich), tzw.noumeny orazzjawiska (fenomeny).Człowiek doświadcza jedynie zjawiska; rzeczy same w sobie sąniepoznawalne.Bóg jest bytem, który jest stwórcą wolnych jaźni ludzkich i całegoświata przyrody, ale jest to byt będącyjest postulatem praktycznego rozumu.Kant zamierzał opracować nową teorię ontologiczną, która mogłaby wystąpić jakonauka, Ale skoncentrował się jednak na teorii poznania i planu tego nie zrealizował.1402.1.3.GnoseologiaKant sformułował pytanie: Co i jak wiele moŜe poznać intelekt i rozum niezaleŜnieod wszelkiego doświadczenia? ZauwaŜył, Ŝe istnieją dwa pnie ludzkiego poznania,które, być moŜe, wyrastają ze wspólnego, lecz nam nieznanego, korzenia, a mianowiciezmysłowość i intelekt.Przez pierwszy z nich przedmioty są nam dane, przez drugi -pomyślane.W poznaniu empirycznym przyjmowano, Ŝe wszelkie sądy musządostosowywać się do przedmiotów (wynikać z badania przedmiotu); lecz - powiadaKant - próby, by o nich przy pomocy pojęć orzec coś, co rozszerzyłoby nasze poznanie,obracały się przy tym załoŜeniu wniwecz.A zatem poznanie empiryczne jest raczejpoznaniem ilościowym.To przekonanie zmobilizowało filozofa do dokonaniaprzewrotu kopernikańskiego, tj.do odwrócenia samego procesu poznania.Proponował on przyjąć, Ŝe przedmioty muszą się dostosowywać do naszego poznania.W tej konfiguracji poznanie a priori określałoby przedmioty poznania.Kant, aby nieporównywano go z Berkeleyem czy Humem, dodawał: „wszelkie nasze poznaniezaczyna się wraz z doś wiadczeniem, co do tego nie ma Ŝ adnej wą tpliwoś ci”.Poznanie wczasie nie wyprzedza w nas poznania empirycznego.KaŜde rozpoczyna się oddoświadczenia, ale „nie całe poznanie wypływa z doś wiadczenia”.Poznanie - mówi Kant - składa się z Eindrücke (podniety) powstającej wdoświadczeniu oraz z a priori, czyli z czystego poznania, bez domieszki empirycznej;wypływającego z intelektu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]