[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Każda próba wtrÄ…ceniasiÄ™ do wyboru biskupa Kolonii, dodaÅ‚ charge d'affaires, odbije siÄ™ bardzo poważnie na stosunkach niemiec-kich katolików ze StolicÄ… ApostolskÄ….Ale najgorsze miaÅ‚o dopiero przyjść.W zaszyfrowanej depeszy z 15grudnia Pacelli ostrzegÅ‚ Gasparriego, iż w odpowiedzi na jego list kanonicy katedry koloÅ„skiej wyraziliuzasadnionÄ… obawÄ™, że jeÅ›li Stolica Apostolska jednostronnie zmieni zasady elekcji, to rzÄ…d pruski przestanieÅ‚ożyć na pensje i utrzymanie arcybiskupstwa. Czy wasza eminencja podtrzymuje wczeÅ›niejsze instrukcje?13, pytaÅ‚ w depeszy.Tymczasem w pierwszym tygodniu grudnia nuncjusz papieski w Szwajcarii, Luigi Maglione, usÅ‚yszaÅ‚od Diega von Bergena, pruskiego posÅ‚a przy Stolicy Apostolskiej, że jego rzÄ…d, niemieccy biskupi i kanonicykoloÅ„scy sÄ… zgodni, iż najlepszym kandydatem na wakujÄ…cy urzÄ…d jest obecny biskup Paderbornu, Schulte.PodsuniÄ™cie przez Maglionego tej kandydatury Gasparriemu ilustruje subtelne machinacje papieskiejdyplomacji tamtej doby. Gdyby byÅ‚ on do przyjÄ™cia także dla Ojca ZwiÄ™tego, a myÅ›lÄ™, że jest - napisaÅ‚ Maglione - toobsadzenie tego niezwykle ważnego wakatu zostaÅ‚oby przyjÄ™te przez wszystkich w Niemczech z wielkimzadowoleniem 14.Maglione podkreÅ›liÅ‚ też bardzo subtelnie, że niemiecki emisariusz daÅ‚ do zrozumienia, iżjego rzÄ…d przychylnie przyjmie wybór Schultego ( wybornego kandydata w oczach wszystkichzainteresowanych ), jeÅ›li tylko pojawiÄ… siÄ™ oznaki, że na najbliższym konsystorzu bÄ™dzie miaÅ‚ szansÄ™ zostaćkardynaÅ‚em.Potem zaÅ› oÅ›mieliÅ‚ siÄ™ zwrócić uwagÄ™, że wÅ›ród wybraÅ„ców papieża do otrzymania na tymkonsystorzu kapeluszy kardynalskich nie ma Niemców, podczas gdy z Polski, tego nowo utworzonegopaÅ„stwa , jest nominowanych już dwóch, w tym arcybiskup Gniezna i Poznania, regionu oderwanego odojczystych Niemiec.Bez wÄ…tpienia pod dyskretnÄ… kuratelÄ… szwajcarskiego nuncjusza niemiecki emisariusz odstÄ…piÅ‚ odwszelkich skarg i moralnego szantażu.Maglione mógÅ‚ wiÄ™c donieść, iż von Bergen dodaÅ‚: ChcÄ™ tylkopoinformować StolicÄ™ ApostolskÄ…, że po licznych doznanych cierpieniach nasz naród staÅ‚ siÄ™ o wiele bardziejwyczulony i wrażliwy.Do tego stopnia, że nie dopuszcza do siebie myÅ›li, iżby nie cieszyÅ‚ siÄ™ czcigodnÄ…Å‚askawoÅ›ciÄ… Ojca ZwiÄ™tego.Co, inaczej mówiÄ…c, znaczyÅ‚o, że jeÅ›li Ojciec ZwiÄ™ty chce naprawdÄ™ pokazać, iżnie jest przeciwko Niemcom, to niech lepiej da im kardynaÅ‚a.W zwiÄ…zku ze zgodÄ… na proponowanego kandydata 17 grudnia, w kolejnej zaszyfrowanej depeszy doPacellego, Gasparri zmodyfikowaÅ‚ wczeÅ›niejsze instrukcje. Wasza Ekscelencja zwróci siÄ™ do Berlina, gdzie poprzeprowadzonych konsultacjach rzÄ…d nie przeciwstawi siÄ™ tej nominacji [Schultego] napisaÅ‚.- A potemWasza Ekscelencja pojedzie do Kolonii i zawiadomi tamtejszÄ… kapituÅ‚Ä™, że w zwiÄ…zku z akceptacjÄ…niemieckiego rzÄ…du mogÄ… wybrać biskupa Paderbornu 15.Tak wiÄ™c Pacelli poÅ›pieszyÅ‚ pociÄ…giem do Kolonii i oznajmiÅ‚ czÅ‚onkom zgromadzonej kapituÅ‚y, iż tym i tylko tym razem mogÄ… wybrać nowego arcybiskupa zgodnie z dawnymi przywilejami, muszÄ… jednakzrozumieć, że ten zwyczaj nie zostanie utrzymany.ZgodÄ™ na takie rozwiÄ…zanie uÅ‚atwiÅ‚a mu w roku 1919 jednomyÅ›lność jego i kurii rzymskiej w oceniekandydata kapituÅ‚y 16.Ale miaÅ‚ też inne powody do optymizmu w kwestii swojej ogólnej strategii i do wiary,że mimo niepowodzenia w Prusach ostatecznie dopnie swego w Rzeszy.Podchody na linii Berlin Monachium27 wrzeÅ›nia 1919 roku minister spraw zagranicznych Hermann Müller obwieÅ›ciÅ‚, że pruskieposelstwo w Rzymie zostanie podniesione do rangi ambasady Niemiec przy Stolicy Apostolskiej i żepierwszym ambasadorem, reprezentujÄ…cym Prusy i caÅ‚Ä… RzeszÄ™, bÄ™dzie za zgodÄ… Watykanu Diego vonBergen.Matthias Erzberger, który awansowaÅ‚ na wicekanclerza, po Bożym Narodzeniu na bankieciewydanym przez kanclerza i prezydenta w Berlinie na cześć Pacellego, oÅ›wiadczyÅ‚, iż nie widzi żadnychprzeszkód w zawarciu konkordatu, caÅ‚kowicie przebudowujÄ…cego paÅ„stwowo-koÅ›cielne stosunki Niemiec zWatykanem, utrzymywane pospoÅ‚u przez wszystkie kraje zwiÄ…zkowe pod przywództwem Rzeszy 17.Kwestia ambasady niemieckiej w Watykanie napotkaÅ‚a jednak na immanentne trudnoÅ›ci, w rodzajuskomplikowanej i zadawnionej rywalizacji Bawarii z Prusami, Monachium z Berlinem, Niemiec katolickich zprotestanckimi.Ale Pacelli, ku zadowoleniu i wdziÄ™cznoÅ›ci papieża i kurii, niebawem uporaÅ‚ siÄ™ z nimi zprzebiegÅ‚oÅ›ciÄ… wytrawnego pokerzysty.DecyzjÄ™ o otwarciu ambasady Rzeszy przy Stolicy Apostolskiejministrowie w Berlinie podjÄ™li, zakÅ‚adajÄ…c, że zamkniÄ™te zostanie jednoczeÅ›nie tamtejsze poselstwo Bawarii.Pacellemu jednak wcale siÄ™ to nie uÅ›miechaÅ‚o.Nie zamierzaÅ‚ pertraktować wyÅ‚Ä…cznie z tradycyjnieprotestanckÄ… RzeszÄ…, skoro, wykorzystujÄ…c zasadÄ™ dziel i rzÄ…dz , mógÅ‚ jednoczeÅ›nie ukÅ‚adać siÄ™ z katolickÄ…BawariÄ….Tak wiÄ™c dalej czerpaÅ‚ korzyÅ›ci z podziałów i rywalizacji pomiÄ™dzy rzÄ…dem lokalnym apaÅ„stwowym, na dobitkÄ™ nie stroniÄ…c od dyplomatycznego szantażu.RzÄ…dom Prus i Rzeszy w Berlinie oÅ›wiadczyÅ‚, że najlepszym rozwiÄ…zaniem byÅ‚aby ambasada Rzeszyprzy Watykanie, papieska nuncjatura do spraw niemieckich (wyjÄ…wszy bawarskie) w Berlinie, poselstwoBawarii przy Watykanie i papieska nuncjatura w Monachium.JeÅ›li jednak jest ono dla niemieckiego rzÄ…dunie do przyjÄ™cia, to Stolica Apostolska pragnęłaby zachować status quo ante.Innymi sÅ‚owy, wycofywaÅ‚ siÄ™ znawiÄ…zania stosunków dyplomatycznych Watykanu z RzeszÄ… na szczeblu ambasad, co dla Niemiec oznaczaÅ‚outratÄ™ na forum Å›wiatowym elokwentnego sojusznika.ZaznaczyÅ‚ też, że bez wzglÄ™du na wszystko StolicaApostolska jest zdecydowana zachować nuncjaturÄ™ w Monachium 18.Zdesperowana Rzesza ustÄ…piÅ‚a, a Prusy wyraziÅ‚y zgodÄ™, aby ich przedstawicielstwo dyplomatycznestaÅ‚o siÄ™ oddziaÅ‚em ambasady niemieckiej w Watykanie.W maju 1920 roku Gasparri powiadomiÅ‚niemieckiego ambasadora, że w Berlinie zamieszka nuncjusz papieski i że bÄ™dzie nim Pacelli.JednoczeÅ›nieStolica Apostolska oznajmiÅ‚a, że na razie jej nowy nuncjusz w Rzeszy pozostanie również nuncjuszem wMonachium i, reprezentujÄ…c BawariÄ™, bÄ™dzie jezdziÅ‚ pomiÄ™dzy tymi miastami wedle potrzeb.Tak wiÄ™c PacellimógÅ‚ odtÄ…d dziaÅ‚ać caÅ‚kiem swobodnie, a jego dyplomatyczne umiejÄ™tnoÅ›ci widać byÅ‚o w każdym szczególetego, co osiÄ…gnÄ…Å‚.Bardzo wiele siÄ™ zmieniÅ‚o od poczÄ…tków roku 1917, kiedy Matthias Erzberger uprzedziÅ‚poprzednika Pacellego w Bawarii, arcybiskupa Averse, że kajzer nigdy nie akredytuje bawarskiego nuncjuszaw Rzeszy ani w Prusach, gdyż sprowadziÅ‚oby to je do roli drugich skrzypiec 19
[ Pobierz całość w formacie PDF ]