[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W produkcji społecznej panuje anarchia.Ale produkcja towa-rowa, jak każda inna forma produkcji, posiada swoje odrębne, jej właściwe i od niej nieod-łączne prawa i prawa te torują sobie drogę wbrew anarchii, wśród anarchii, poprzez anar-chię.Ujawniają się one w jedynej istniejącej nadal formie łączności społecznej, w wymia-nie, i występują wobec poszczególnych producentów jako przymusowe prawo konkurencji.Sami więc producenci nie znają początkowo tych praw i muszą je dopiero stopniowo od-krywać przez długie doświadczenia.Prawa te torują więc sobie drogę bez woli producentówi wbrew ich woli jako ślepo działające prawa ich formy produkcji.Wytwór panuje nad wy-twórcą.W społeczeństwie średniowiecznym, zwłaszcza w pierwszych-wiekach, produkcja miałagłównie na celu własne spożycie.Zaspokajała ona przeważnie tylko potrzeby wytwórcy ijego rodziny.Tam gdzie - jak np.na wsi - panowały stosunki zależności osobistej, tamprzyczyniała się produkcja również do zaspokajania potrzeb pana feudalnego.Nie było więcprzy tym wymiany i produkty nie przybierały charakteru towarów.Rodzina chłopa wytwa-rzała sama prawie wszystko, czego potrzebowała - nie tylko żywność, lecz także sprzęt iodzież.Dopiero wtedy gdy zaczęła wytwarzać nadwyżkę ponad własne potrzeby i ponaddaniny w naturze, należne panu feudalnemu, zaczęła produkować również towary; ta nad-wyżka, rzucona na szalę wymiany społecznej, wystawiona na sprzedaż, stała się towarem.Wprawdzie rzemieślnicy miejscy musieli już od początku produkować w celu wymiany -ale i oni wyrabiali sami większą część potrzebnych im produktów, mieli ogrody i pólka,paśli swe bydło w lesie gminnym, który im dostarczał prócz tego budulca i opału, kobietyprzędły len, wełnę itd.Produkcja dla wymiany, produkcja towarowa dopiero powstawała.Stąd pochodzi ograniczona wymiana, ograniczony rynek, niezmienny sposób produkcji,lokalne odgrodzenie się na zewnątrz, lokalne zjednoczenie wewnątrz, marka21 na wsi, cechyw miastach.W miarę jednak rozszerzania się produkcji towarowej i zwłaszcza w miarę występowaniakapitalistycznego sposobu produkcji zaczęły coraz otwarciej i potężniej ujawniać się drze-miące dotychczas prawa produkcji towarowej.Dawne więzi społeczne rozluzniały się, daw-ne odgradzające szranki zostały przełamane, producenci zmieniali się coraz bardziej w nie-zależnych, odosobnionych producentów towarowych.Ujawniła się i coraz bardziej za-ostrzała się anarchia produkcji społecznej.Jednak główne narzędzie, za pomocą któregokapitalistyczny sposób produkcji wzmagał tę anarchię produkcji społecznej, było wręczprzeciwieństwem anarchii: narzędziem tym była wzrastająca organizacja produkcji - jakoprodukcji społecznej w każdym poszczególnym zakładzie wytwórczym.Za pomocą tejdzwigni produkcja kapitalistyczna położyła kres dawnej pokojowej stałości stosunków.Tamgdzie wtargnęła do jakiejś gałęzi przemysłu, nie znosiła obok siebie żadnej dawniejszejmetody wytwarzania.Gdzie opanowała produkcję rzemieślniczą, tam niszczyła dawne rze-miosło.Pole pracy stało się placem boju.Wielkie odkrycia geograficzne22 i postępująca zanimi kolonizacja uwielokrotniły rynki zbytu i przyśpieszyły przemianę rzemiosła w manu-fakturę.Walka wybuchła nie tylko pomiędzy poszczególnymi producentami miejscowymi:walki lokalne rozrosły się z kolei w walki narodowe, w wojny handlowe XVII i XVIII wie-21 Marka - w starożytności i w wiekach średnich nazywano tak w Niemczech wspólnotę wiejską opartą nawspólnym władaniu ziemią.Na początku w marce ziemia uprawiana była wspólnie.W następstwie, gdywyodrębniły się samodzielne gospodarstwa indywidualne, co parę lat odbywał się ponowny podział wspólnejziemi odpowiednio do ilości członków rodziny.Ziemia jednak pozostawała własnością wspólnoty, tzn. mar-ki .22Najważniejsze spośród nich - to odkrycie w roku 1492 Ameryki i odkrycie w roku 1498 drogi morskiej doIndii.25 ku23.Wreszcie wielki przemysł i powstanie rynku światowego uczyniły walkę tę powszech-ną i nadały jej jednocześnie niesłychaną dotąd gwałtowność.W walce pomiędzy poszcze-gólnymi kapitalistami, jako też między całymi przemysłami i całymi krajami rozstrzygają oich istnieniu sprzyjające - naturalne czy też sztucznie wytworzone - warunki produkcji.Zwyciężonych usuwa się z całą bezwzględnością
[ Pobierz całość w formacie PDF ]