[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tristan, bohater średniowiecznej opowieści „Dzieje Tristana i Izoldy”, był rycerzem króla Marka, władcy Kornwalii.Za sprawą czarodziejskiego napoju zakochał się w małżonce swego władcy, uczucie łączące kochanków było silniejsze ponad normy moralne i religijne, bowiem namiętność przewyższała poczucie obowiązku wierności królowi i małżonkowi.Tristan musiał dokonać wyboru między namiętnością a posłuszeństwem swojemu władcy.Dręczyły go wyrzuty sumienia i czuł się bezsilny wobec przeznaczenia.Po dobrowolnej rozłące z ukochaną bardzo tęsknił za nią.Postanowił pojął za żonę Izoldę Białoręką, by sam doświadczyć tych cierpień, co kochanka związana z królem Markiem.Zmarł nie ujrzawszy ukochanej.Postępowanie Tristana jest dowodem, jak wiele dla każdego rycerza znaczyła wierna służba swemu panu.Wzorzec rycerza wykształcony w średniowieczu był bardzo popularny w następnych wiekach.Wiek XVI w Polsce był czasem względnego pokoju zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego.Kraj nasz stanowił wówczas potęgę polityczną, gospodarczą i ekonomiczną.W czasach bez konfliktów militarnych szlachta porzuciła rzemiosło rycerskie, a prowadziła osiadły tryb życia.Stał się popularny szeroko polaryzowany przez literaturę wzór szlachcica-ziemianina.Potomkowie średniowiecznych rycerzy zajęli się gromadzeniem dóbr materialnych.Odrzucili miecz dla uprawy ziemi i hodowli zwierząt.Tragiczne w skutkach okazało się to w 1575r., gdy Tatarzy napadli na Podole.Zostało spustoszonych wiele miast i wsi, a mieszkańcy tych terenów pozbawieni życia lub uprowadzeni w jasyr.Z tego powodu Kochanowski powodowany troską o ojczyznę zwrócił się z apelem do szlachty w „Pieśni o spustoszeniu Podola”.Odwołuje się do rycerskiego pochodzenia szlachty:„(.) Sami sobieku gwałtownej chowajmy potrzebie.Tarczej niż piersi pierwej nastawiają,Pozna puklerza przebici macają”.Siedemnastowieczny rycerz to szlachcic Sarmata.Sarmata wywodził swoje pochodzenie od starożytnego plemienia.Był przywiązany do ideałów wolności szlachetnej i równości wewnątrzstanowej („szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie”), przekonany o wyższości szlachty nad innymi stanami.Pobożność jego objawiała się w przywiązaniu do zewnętrznych objawów religijności i przekonany o szczególnej opiece Boga, Matki Boskiej i świętych nad Polską.Pijaństwo Sarmatów potępione zostało w utworze Jana Andrzeja Morsztyna „Pieśń w obozie pod Żwańcem”.Poeta w tej wadzie szlachty widzi niebezpieczeństwo dla całej ojczyzny.Nawet w czasie pospolitego ruszenia nie chcą oni iść do ataku, wolą hulać i bawić się:„Nie pójdę do potrzeby,Chociaż trwogę biją,Ale nastawię gęby,Kiedy czop nabiją.”Sarmaci to bohaterowie komedii Juliana Ursyna Niemcewicza pt.„Powrót posła”.W utworze przedstawieni przedstawiciele są dwóch obozy na Sejmie Czteroletnim: konserwatywnego i postępowego.Reprezentantem pierwszego jest starosta Gadulski, zwolennik wolnej elekcji.Uważa, że „liberum veto” jest jedynym gwarantem szlacheckiej wielkości, nazywa je „źrenicą wolności”.Zaślepiony wizją dawnej świetności swego stanu, nie dostrzega niebezpieczeństw, które wiążą się z utrzymaniem istniejącej w Polsce sytuacji.Owe niebezpieczeństwa to utrata niepodległości, utrata możliwości obrony i zastój gospodarczy.Pozytywnymi postaciami w utworze, reprezentującymi obóz reformatorski, są Podkomorzy i jego syn Walery.Pierwszy z nich jest Sarmatą, tak jak Gadulski jest ślepo zapatrzony w tradycje, lecz czerpie z nich to co dobre, a odrzuca to co złe.Jest wielkim patriotą, nie lubił obcych mód, a co najważniejsze uważał za słuszne zwolnienie chłopów z poddaństwa.Jego syn Walery jest człowiekiem szlachetnym i uczciwym, dla którego dobro ojczyzny jest najważniejszą sprawą.Odmienną od dotąd ukazanychpostawą rycerską wykazał się tytułowy bohater powieści Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod.Konrad jest rycerzem średniowiecznym, ponieważ akcję utworu autor umieścił w XIV wieku w czasach wojen litewsko-krzyżackich.W dzieciństwie bohater został uprowadzony przez rycerzy zakonnych.Wychował na dworze krzyżackim, z dala od Litwy, ojczyzny.O rodzinnym kraju nie zapomniał tylko dzięki swojemu opiekunowi Halbalowi, uczył on go bowiem patriotyzmu i nienawiści do wrogów Litwy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]