[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Maksymiliana I z Wasylem III) czy na wykorzystywanie słabych stron przeciwnika (np.w rokowaniach z Albrechtem).Ta skuteczność działania dyplomatycznego ograniczała się jednak tylko do pewnego rejonu i nie miała charakteru stałego.Ze strony polskiej niewiele też było szerszych inicjatyw politycznych, a zawierane sojusze miały przeważnie charakter koniunkturalny.W sumie więc można powiedzieć, że zarówno możliwości militarne Polski ostatnich Jagiellonów, jak i charakter działania służby dyplomatycznej narzucały ograniczenie zakresu jej aktywności politycznej i skoncentrowanie wysiłków na jednym odcinku.Stało się nim umocnienie pozycji Polski nad Bałtykiem.Polityka ta przyniosła Polsce najistotniejsze sukcesy międzynarodowe, została jednak okupiona biernością czy rezygnacją na innych terenach.lWalka z Zakonem i pokój krakowskilNajważniejszym problemem polityki polskiej na początku XVI w.było uregulowanie sprawy Zakonu Krzyżackiego.Pokój toruński nie przyniósł pełnej likwidacji Zakonu, który nie zaprzestawał dążeń do uniezależnienia się od Polski i starań o odzyskanie utraconej pozycji.Wielcy mistrzowie występowali przeciwko królom polskim i wstrzymywali się od nakazywanego hołdu.Do zaognienia stosunków doszło po wyborze na wielkiego mistrza Albrechta Hohenzollerna (1511), zresztą siostrzeńca Zymunta L Podjął on zbrojenia i zabiegał o poparcie cesarza, a później w.ks.moskiewskiego, Wasyla III, znajdującego się w tym czasie w stanie wojny z Litwą.W 1517 r.Albrecht zawarł z nim przymierze skierowane przeciwko Zygmuntowi I.Zamiast pomocy wojskowej otrzymał wprawdzie Albrecht z Moskwy tylko subsydia, niemniej wystąpił z żądaniem zwrotu wszystkich należących do Zakonu ziem i szykował się do zbrojnej rozprawy.W celu zapewnienia sobie spokoju z tej strony Polska rozpoczęła w 1519 r.wojnę z Zakonem.W pierwszej fazie wojny wojska polskie postąpiły pod Królewiec i Brunsbergę, później jednak z Rzeszy wtargnęli na Pomorze najemnicy Albrechta - po spustoszeniu kraju wycofali się w obliczu odsieczy polskiej do Niemiec.Wtedy narzucił się ze swą mediacją cesarz Karol V, roszczący sobie prawa zwierzchnictwa nad Zakonem, i Polska zgodziła się na rozejm w 1521 r.Trudna sytuacja w Rzeszy, gdzie wszczęły się pierwsze wędki związane z reformacją, uniemożliwiła Albrechtowi zyskanie dalszej poważniejszej pomocy.Ale i Polska znajdowała się w trudnym położeniu.Próba zaszachowania Karola V przy pomocy sojuszu Zygmunta I z królem francuskim Franciszkiem I w 1524 r.nie przyniosła oczekiwanych rezultatów.Klęska francuska pod Pawią przekreśliła nadzieje na osłabienie pozycji cesarza/Zarazem groźna nawała turecka zbierała się nad Węgrami.W tej sytuacji strona polska zgodziła się na kompromisowe rozwiązanie wysunięte przez Albrechta.Za namową Marcina Lutra Albrecht decydował się przeprowadzić sekularyzację Zakonu i utworzyć państwo świeckie, które odtąd miało stać się lennym księstwem, zależnym od Polski, w dziedzicznym posiadaniu Albrechta i jego potomków.Rozwiązanie takie zostało przyjęte w traktacie krakowskim, zawartym 8 kwietnia 1525 r.Dalsze jego warunki zobowiązywały księcia pruskiego do udzielania pomocy wojskowej i finansowej Polsce.Przewidywano także utworzenie specjalnego trybunału, który by sądził spory między księciem a poddanymi.Zarezerwowano też dla Albrechta miejsce w senacie polskim.W dwa dni później odbył się na rynku w Krakowie uroczysty hołd nowego księcia pruskiego.Traktat krakowski wywołał doraźne protesty cesarza i papieża, a także Zakonu Krzyżackiego.Niezadowolenie to kierowało się w znacznej mierze przeciwko Albrechtowi, który - obłożony przez cesarza banicją w Rzeszy - tym mocniej musiał wiązać się z Polską.Doraźnie traktat krakowski wzmacniał więc pozycję Polski nad Bałtykiem.Próba całkowitej likwidacji państwa krzyżackiego mogła wciągnąć Polskę w niebezpieczną wojnę z sąsiadami, a sekularyzacja Zakonu i warunki układu zdawały się trwale wiązać Prusy Książęce (jak odtąd nazywano ziemie Zakonu) z Polską.Wzmacniały ten związek procesy osadnicze.W południowych częściach księstwa licznie osiedlali się koloniści mazurscy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]