[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Subite aperas nigre vestita persono kun studenta eksteraîo, ¸i sidi¸as, kaj ¸i ridas çiam en la ¸ustaj lokoj, aplaû-das en la ¸ustaj lokoj, per unu vorto ¸i estas tute neordinara rigardanto.Mi devis nepre scii, kiu li estas, kaj mi aûdis, ke li estas lernanto de la politeknika lernejo, kiun oni elsendis, por klerigi la popolon en la provincoj.Precize je la oka horo mia prezentado fini¸is, la infanoj devis ja frue iri dormi, kaj oni devas ankaû pensi pri la oportuneco de sia publiko.Je la naûa horo la politeknikisto komencis sian prelegon kaj siajn eks-perimentojn, kaj nun mi miaflanke estis lia aûskultanto.Estis efektive interese aûdi kaj vidi.La plejparto iris, kiel oni 197FABELOJ 4eLIBROdiras, trans mian kapon, tamen tio estis por mi klara: se ni, homoj, povas ion tiaspecan elpensi kaj elkalkuli, tiam ni en efektiveco devas elteni pli multe, antaû ol oni ÿovas nin en la teron.Tio, kion li faris antaû ni, estis malgrandaj mirakloj, kaj tamen çio iris bone, kaj li montris al ni la naturan reciprokan rilaton.En la tempoj de Moseo kaj de la profetoj tia politeknika lernanto fari¸us unu el la sa¸uloj de la lando, kaj en la mezaj jarcentoj oni lin forbruligus.Mi ne dormis dum la tuta nokto, kaj kiam mi en la sekvanta vespero donis prezentadon kaj la politeknikisto denove aperis, mi ricevis plej bonan humoron.Mi aûdis pri unu aktoro, ke en siaj roloj li pensadis nur pri unu sola çarmulino el çiuj rigardantoj, por ÿi li ludadis, forgesante pri la tuta cetera publiko.La politeknikisto estis mia ”ÿi”, mia sola rigardanto, por kiu mi ludis.Post la fino de la prezentado oni elvokis çiujn pupojn, kaj min la politeknikisto invitis al si por glaso da vino.Li parolis pri mia pupa komedio, kaj mi parolis pri lia scienco, kaj mi opinias, ke ni ambaû havis grandan plezuron unu de la alia; sed lalasta vorto tamen restis mia, çar en lia parolado estis multe, pri kio li mem ne povis doni al si kalkulon, ekzemple pri la sperta regulo, ke peco da fero, kiu falas tra spiralo, fari¸as magneta.Jes, kio tio estas? La spirito venas sur ¸in, de kie ¸i venas? Tio, mi pensas, estas tiel same, kiel kun la homoj de çi tiu mondo; Dio faligas ilin tra la spiralo de la tempo, kaj tiam la spirito venas sur ilin, kaj tiam aperas ia Napoleono, Luter aû simila persono.”La tuta mondo estas vico da mirindaîoj,” diris mia nova amiko, ”sed ni tiel alkutimi¸is al ili, ke ni nomas ilin aferoj çiutagaj.” Kaj li parolis kaj klarigis, fine estis al mi tiel, kvazaû li deprenus la ÿelon de mia cerbo, kaj mi honeste konfesis, ke se mi ne estus jam maljuna ulo, mi tuj 198FABELOJ 4eLIBROirus en politeknikan lernejon kaj lernus la artifikojn de la mondo, kaj malgraû tio mi estis unu el la plej feliçaj homoj.”Unu el la plej feliçaj!” li ekkriis, malrapide elparolante çiun vorton kaj speciale akcentante.”Çu vi efektive estas feliça?”li demandis.”Jes,” mi diris, ”mi estas feliça, kaj en çiuj urboj, en kiuj mi aperas kun mia societo, mi estas bonvenata.Estas vero, ke ekzistas unu deziro, kiu de tempo al tempo atakas min kiel koboldo, kaûzas al mi veran turmenton kaj forprenas de mi la bonan humoron, kaj tio estas: fari¸i direktoro de vivanta trupo, de vera homa societo.” — ”Vi deziras do, ke viaj pupoj fari¸u vivantaj, vi deziras, ke ili fari¸u veraj ak-toroj,” li demandis, ”kaj ke vi mem ludu la rolon de direktoro?Çu vi efektive kredas, ke vi tiam estus plene feliça?” Li tion ne kredis, sed mi tion kredis, kaj ni parolis tion kaj alion kaj fine tamen staris sur la sama punkto, sed la glasojn ni tamen interfrapis.La vino estis tre bona, sed en ¸i kredeble trovi¸is ia sorça forto, çar alie la tuta historio fini¸us per tio, ke mi iom ebrii¸us.Tiel tamen ne estis, miaj okuloj estis klaraj kaj ne nebulitaj.Mi havis la impreson, kvazaû subite sunlumo heligis la çambron, la viza¸o de la politeknikisto radiis, kaj mi nevole devis pensi pri la antikvaj dioj, kiam ili ankoraû vagadis sur la tero en eterna juneco.Tion mi ankaû diris al li, kaj li ridetis.Mi povus îuri, ke li estas vestmaskita dio aû almenaû devenas el la familio de ia dio.Kaj efektive li estis tia, —mia plej alta deziro estis efektivi¸onta, la pupoj estis fari¸ontaj vivantaj kaj mi estis fari¸onta direktoro de homa trupo.Ni trinkis; li pakis çiujn miajn pupojn en la lignan keston, alligis¸in al mia dorso kaj poste faligis min tra spiralo.Mi aûdas ankoraû, kiel mi peze falis; mi kuÿis sur la tero kaj la tuta societo elsaltis el la kesto.La spirito venis sur ilin çiujn, çiuj 199FABELOJ 4eLIBROpupoj aliformi¸is en bonegajn artistojn, tion asertis ili mem, kaj mi estis nur la direktoro.Çio estis preta por la unua prezentado; la tuta trupo volis paroli kun mi, kaj la publiko an-kaû.La dancistino asertis, ke se ÿi ne starus sur unu piedo, la teatro farus fiaskon, ke ÿi estas en çiu rilato majstrino, kaj ÿi postulis, ke ÿi estu traktata konforme al tio.La pupo, kiu ludis la rolon de imperiestrino, postulis, ke oni ankaû ekster la scenejo honoru ÿin kiel imperiestrinon, çar alie ÿi perdus la necesan sintenadon.La juna homo, kiu estis uzata por eniri kun letero, tenis sin tiel same grave, kiel unua amanto, çar la malgrandaj personoj, li diris, en artista tutaîo havas tian saman gravecon kiel la grandaj.La heroo postulis, ke lia tuta rolo konsistu nur el lokoj energiaj, çar ilin oni ordinare aplaûdas.La primadono volis ludi nur en ru¸a tualeto, çar tia estas al ÿi plej bone alaspekta, — ÿi absolute ne volis aperi en blua vesto.Çio faris sur mi la impreson de botelo plena de muÿoj, en kiu mi sidis meze interne, kaj mi estis la direktoro.Mi ne povis spiri, mi perdis la kapon, mi estis tiel mizera, kiel homo nur povas fari¸i.Ÿajnis, ke mi trafis en tute novan homan generacion, mi deziris, ke mi ilin çiujn havu denove en la kesto kaj mi neniam estu fari¸inta direktoro
[ Pobierz całość w formacie PDF ]